Lunes, Pebrero 28, 2022

Klima at maralita

KLIMA AT MARALITA
Maikling sanaysay ni Gregorio V. Bituin Jr.

Sa Artikulo II, Pahayag ng mga Prinsipyo, Seksyon 7, ng Saligang Batas ng Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML) ay ganito ang nakasulat: "Kinikilala ng KPML ang kahalagahan ng pangangalaga sa kalikasan at kapaligiran dahil walang saysay anuman ang mga pagsisikap sa kaunlaran kung patuloy na winawasak ng tao at ng sistema ang likas na yaman at kalikasan."

Kaya mahalaga para sa mga lider at kasapian ng KPML ang isyu ng kalikasan (nature) at kapaligiran (environment) dahil dito tayo nabubuhay. Sapagkat dalawa lamang ang pinanggagalingan ng kabuhayan ng tao, ang Kalikasan at ang Paggawa.

Ibig sabihin, ang materyal na galing sa kalikasan at ang paggawang galing sa tao ang bumubuo sa lahat ng kalakal sa daigdig. Sa pangkalahatan, ang una ay libre at walang halaga sa pera. Ang ikalawa ay may bayad at ito ang nagbibigay ng halaga sa mga kalakal.

Ang isda na galing sa dagat ay libre. Ang binayaran ay ang lakas-paggawa ng mangingisda. Ang tubig ay libre subalit may bayad na pag nilagay sa boteng plastik.

Sa usaping basura, nagkalat ang plastik na di nabubulok at upos ng yosi na nagkalat sa lansangan at naglutangan sa dagat. Dapat ikampanya ang zero waste lifestyle kung saan wala nang ginagamit na plastik o anumang bagay na matapos gamitin ay ibinabasura na tulad ng styrofoam at single used plastics.

Sa usaping klima, naranasan ng maralita ang Ondoy kung saan bumagsak ang ulan ng isang buwan sa loob lang ng anim na oras. Mas matindi ang bagyong Yolanda at Ulysses na nagwasak ng maraming bahay at buhay.

Nagbabago na ang klima, at sa mga pandaigdigang usapan, hindi na dapat umabot pa sa 1.5 degri ang pag-iinit ng mundo dulot ng pagsusunog ng fossil fuel,  coal plants, at iba pa, na ayon sa mga siyentipiko, kung titindi pa ito sa 2030, aabot tayo sa "point of no return" kung saan mas titindi ang pag-iinit ng mundo na magdudulot ng pagkatunaw ng yelo sa Antarctica, pagtaas ng tubig, paglubog ng maraming isla, at sa paglikas ng maraming tao ay magbabago ang kanilang buhay. Paano na ang mga maralita sa mabababang lugar tulad ng Malabon at Navotas? Hanggang ngayon, hindi pa nakukumpletong magawa ang planong pabahay para sa mga nawalan ng bahay dulot ng Yolanda sa Samar at Leyte.

Kaya sa usaping kapaligiran at kalikasan, lalo na sa isyu ng klima, ay dapat kumilos ang maralita, na siyang pinaka-bulnerableng sektor sa lipunan. Kailangang kumilos para sa kinabukasan ng tao, ng kanilang mga anak at apo, at ng mga susunod na henerasyon. Ito ang esensya kung bakit noon pa man ay inilagay na ng KPML sa kanilang Saligang Batas ang tungkuling pangangalaga ng kalikasan at kapaligiran.

Huwebes, Pebrero 24, 2022

Misyon ni Earthwalker

DI PA TAPOS ANG MISYON NI EARTHWALKER

di man niya hinahangaan si Luke Skywalker
o sinuman sa mga Jedi, maging si Darth Vader
sumusunod naman sa batas, di naging Jaywalker
ay naritong patuloy ang lunggati ni EarthWalker

dahil sa programang pangkalikasang pinasukan
facebook page na EarthWalker ay agad nilikha naman
upang sanaysay at tula hinggil sa kalikasan
ay sa EarthWalker mailathala, maging lagakan

ngunit sa programang iyon ako na'y maaalis
dahil lumiban ng tatlong buwan nang magkasakit
nagka-Covid, T.B., diabetes pa'y tinitiis
subalit EarthWalker ay nilalamnan pa ring pilit

konsepto'y nagmula nang mag-Climate Walk ang makata
kasama ng iba'y naglakad at nagtapos mula
Luneta hanggang Tacloban, lakaring anong haba
at muling naglakad sa isang malamig na bansa

patuloy ang pagkatha ng tula sa kalikasan
panawagang Climate Justice ay laging lakip naman
sa tula't sanaysay ang masa'y mapaliwanagan
pati na samutsaring paksang pangkapaligiran

hanggang ngayon, di pa tapos si EarthWalker sa misyon
hangga't may hininga, magpapatuloy pa rin iyon
sa gawaing pagtula't pagmumulat niyang layon
bilang handog sa mga susunod na henerasyon

- gregoriovbituinjr.
02.24.2022

Sabado, Pebrero 19, 2022

Luntiang lungsod

LUNTIANG LUNGSOD

asam ko'y luntiang kalunsuran
mapuno at masarap tirahan
may maayos na kapaligiran
maraming tanim ang kalikasan

kulay-lunti ang buong paligid
payapa ang kasama't kapatid
walang sa dilim ay binubulid
kapanatagan sa diwa'y hatid

mamamayan doo'y mahinahon
ang mga batas ay naaayon
hanging kaysarap, walang polusyon
basura'y sa tama tinatapon

lunti't walang pagsasamantala
ng tao sa tao, anong ganda
ng buhay ng mga magsasaka,
ng dukha't obrero, at iba pa

sa ganyang lungsod, sinong aayaw
kung di maalinsangaw ang araw
kung payapang mamuhay, gumalaw
kung paligid, malinis, malinaw

lipunang lunti at makatao
na ipinaglalabang totoo
sana'y makatahan sa ganito
sa lungsod na pinapangarap ko

- gregoriovbituinjr.
02.19.2022

Martes, Pebrero 15, 2022

Tungkulin para sa kinabukasan

TUNGKULIN PARA SA KINABUKASAN

patuloy nating pangalagaan ang kalikasan
na mahalagang tungkulin ng bawat mamamayan
sapagkat isa lang ang daigdig nating tahanan
kaya kinabukasan nito'y ating paglaanan

ang pangangalaga sa mundo'y huwag ipagkait
sa susunod na henerasyong mabuhay nang sulit
di tayo kailangan ng kalikasan subalit
kailangan natin ang kalikasan, aba'y bakit?

isa iyang katotohanang tumagos sa puso
ng mga katotong sa klima nga'y nasisiphayo
dahil sa climate change, maraming isla'y maglalaho
balintuna, tataas ang tubig, lupa'y natuyo

walang makain kahit nagtanim na magsasaka
lalo't tumindi ang bagyo't kayraming nasalanta
pagsunog ng fossil fuel at coal ay tigilan na
sagipin ang masa mula sa nagbabagong klima

halina't ating pangalagaan ang kalikasan
huwag gawing basurahan ang dagat at lansangan
kapitalismong sanhi nito'y dapat nang palitan
at magandang bukas para sa masa'y ipaglaban

- gregoriovbituinjr.
02.15.2022

Biyernes, Pebrero 11, 2022

Sagipin ang daigdig

SAGIPIN ANG DAIGDIG

nasaan na ang tinig
ng panggabing kuliglig
di na sila marinig
sa aba kong daigdig

kalbo ang kabundukan
sanhi raw ay minahan
puno sa kagubatan
pinutol nang tuluyan

kaya maitatanong
ano bang nilalayon
anong isinusulong
kung masa'y nilalamon

kaygandang daigdigan
ay ginawang gatasan
bakit ba kalikasan
ay nilalapastangan

na sa ngalan ng tubo
nitong poong hunyango
wawasakin ang mundo
para sa pera't luho

dapat daw pagtubuan
ang mga kagubatan
buhay ng kalikasan
ay pagkakaperahan

hangga't kapitalismo
ang sistema sa mundo
ay lalamunin tayo
hanggang sa mga apo

pakinggan n'yo ang tinig
tayo'y magkapitbisig
sagipin ang daigdig
na puno ng pag-ibig

- gregoriovbituinjr.
02.11.2022

Sabado, Pebrero 5, 2022

Sabi ng lola

SABI NG LOLA

sabi ng lola, pangalagaan ang kalikasan
dahil binibigay nito'y buhay sa santinakpan
tulad ng paglitaw ng ulan, ng araw at buwan
tulad ng hamog at ng simoy ng hanging amihan

sabi ng lola, sa paligid ay huwag pabaya
malaking bagay ang punong pananggalang sa baha
kaya kung puputulin ito'y daranas ng sigwa
tara, magtanim ng puno nang tayo'y may mapala

sabi pa ng lola, pabago-bago na ang klima
adaptasyon, mitigasyon, unawain, gawin na
paghandaan ang bagyong matindi kung manalasa
tulungan ang kapwa tao lalo na't nasalanta

sabi ng lola, huwag iwang basura'y nagkalat
nabubulok, di nabubulok, pagbukluring sukat
ang plastik at upos nga'y nagpapadumi sa dagat
ang ganitong pangyayari'y kanino isusumbat

sabi pa ng lola, tagapangalaga ang tao
ng kalikasan, ng nag-iisang tahanang mundo
huwag nating hayaang magisnan ng mga apo
ang pangit na daigdig dahil nagpabaya tayo

- gregoriovbituinjr.
02.05.2022